ทุกวันนี้การติดต่อกันผ่านอินเทอร์เน็ตนั้นกลายเป็นเรื่องธรรมดาๆของหลายๆระบบ และสิ่งหนึ่งที่ทุกคนพูดถึงกันก็คือ API ที่เป็นเหมือนประตูเชื่อมต่อระบบหรือโปรแกรมต่างๆเข้าด้วยกันได้อย่างง่ายดาย แต่ว่าก็ยังมีอีกหนึ่งสิ่งที่ช่วยในการติดต่อรับส่งข้อมูลก็คือ Webhook ที่เข้ามาเป็นตัวเลือกในงานที่ API ไม่ตอบโจทย์ ซึ่งในบทความนี้เราจะมาทำความรู้จักกันว่า Webhook คืออะไร และทำงานยังไง ?

เอาแบบง่ายๆ Webhook ก็คือการใช้งาน API แบบสลับข้างกัน โดยปกติเวลามี “ผู้ให้บริการ” สักรายเปิด API ให้ใช้งาน เวลา “ผู้ใช้” ต้องการข้อมูลต่างๆก็จะส่ง request ไปที่ url ดังกล่าวจึงจะได้รับข้อมูลกลับมา แต่พอมาเป็น Webhook แล้วเนี่ย “ผู้ให้บริการ” จะไม่ได้มี url ใดๆมาให้เรา แต่กลับกัน “ผู้ใช้” อย่างเราๆกลับต้องมี url หรือก็คือ API ของเราเองนี่แหละส่งไปให้ผู้ให้บริการแทน

แล้ว Webhook จะมีประโยชน์ยังไงล่ะ ?

ลองคิดตามว่าถ้ามีผู้ให้บริการสักรายหนึ่ง สมมติว่าเป็นธนาคารแล้วกัน ทางธนาคารนั้นมี API เพื่อให้บริการกับใครก็ตามที่ต้องการติดต่อรับข้อมูลต่างๆก็ทำได้สะดวก จะดึงประวัติธุรกรรมรายวัน รายเดือน ก็ทำได้ผ่าน API ทั้งหมด แต่ว่าถ้าเกิดเราอยากจะทำระบบแจ้งเตือนเมื่อมีธุรกรรมใหม่เกิดขึ้นล่ะ ถ้าเราใช้งานผ่าน API เราจะทำยังไง ?

วิธีที่ต้องทำก็คือ request ไปยัง API นั้นรัวๆ ยิ่งถี่เท่าไหร่ก็หมายความว่าจะได้รับแจ้งเตือนเร็วเท่านั้น ซึ่งมันเป็นวิธีเดียวที่จะได้ผ่าน API เมื่อเราต้องการข้อมูลแบบ “real-time” มากที่สุด ซึ่งเอาจริงๆมันก็ไม่ real-time อยู่ดี แล้วฝั่งผู้ให้บริการอย่างธนาคารก็ต้องเจอกับ request มหาศาลตลอดเวลาโดยที่ข้อมูลส่วนใหญ่ไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง ผู้ใช้งานก็ต้องคอยส่ง request ตลอดเวลาเช่นกัน ซึ่งมันเป็นสิ่งที่ไม่เกิดประโยชน์กับใครเลย ดังนั้น Webhook เลยเกิดมาเพื่อทำงานนี้แทน API แทนที่จะให้ผู้ใช้ส่ง request ไปหาเรื่อยๆเพราะไม่รู้ว่าเมื่อไหร่จะมีข้อมูลหรือเหตุการณ์ที่ต้องการเกิดขึ้น ก็เปลี่ยนเป็นพอมีข้อมูลหรือเหตุการณ์บางอย่างเกิดขึ้น ผู้ให้บริการก็ค่อยไปสะกิดเรียกผู้ใช้แทน เท่านี้ก็ได้ประโยชน์กันทั้งสองฝ่าย ได้ข้อมูลแบบ “real-time” อย่างแท้จริง

Webhook ทำงานยังไง ?

อย่างที่บอกไปแล้วว่า Webhook จะเป็นการที่ผู้ให้บริการมา “สะกิด” เรียกผู้ใช้งาน ขยายความอีกหน่อยนึงก็คือ Webhook เป็นการใช้งาน API รูปแบบหนึ่งนี่แหละ ที่ผู้ให้บริการ จะส่งข้อมูลมาให้เมื่อเกิด “เหตุการณ์” (Event) ที่ผู้ใช้ต้องการ เมื่อคนเริ่มเป็นฝั่งผู้ให้บริการก็หมายความว่าข้อมูลจะถูกส่งผ่าน Webhook แบบ real-time เลยนั่นเอง โดยส่วนมากจะส่งผ่าน HTTP POST และข้อมูลจะอยู่ในรูปแบบ JSON หรืออาจจะมีบ้างที่เป็น XML ขึ้นอยู่กับผู้ให้บริการแต่ละราย

จะใช้งาน Webhook ต้องทำอะไรบ้าง ?

1. อย่างแรกเลยต้องดูว่าผู้ให้บริการที่เราจะติดต่อด้วยเค้าให้บริการ Webhook อยู่รึเปล่า (ก็แน่ล่ะถ้าไม่ให้บริการเราจะไปใช้ได้เหรอ ?)
2. ถ้ามีการให้บริการ Webhook แล้ว ต่อมาก็คือไปไล่หาดูว่าเค้ามี “Event” อะไรบ้างที่ส่ง Webhook มาให้เราได้ เลือกหาอันที่เราต้องการซะ
3. อ่านคู่มือหรืออะไรก็ตามที่ทางผู้ให้บริการบอกเอาไว้ว่าจะส่งข้อมูลให้เราในรูปแบบไหน อย่างเช่น ส่งข้อมูลในรูปแบบ JSON เราก็ต้องดูว่า JSON หน้าตาเป็นแบบไหน แล้วตอนส่งส่งมาเป็น POST หรือ GET ก็ต้องอ่านดูให้ชัดเจน
4. สร้าง server ของเราเองและเตรียม API ให้พร้อมรับข้อมูลจากผู้ให้บริการ โดยจะต้องมี public url เตรียมให้ผู้ให้บริการส่งข้อมูลมาให้เรา
5. เตรียมพร้อมหมดแล้ว ก็ส่ง url ของเราไปให้ผู้ให้บริการตามช่องทางที่มีไว้ให้ แล้วก็รอ Event Webhook ทำงานเป็นอันเสร็จเรียบร้อย

สรุปแล้ว Webhook น่าใช้มั้ย ?

หลังจากรู้จักกับ Webhook มาบ้างแล้ว ก็น่าจะเห็นถึงประโยชน์ของมัน รู้ว่า Webhook คืออะไร ทำงานยังไงกันมาบ้างแล้ว สำหรับคนที่ไม่คุ้นเคยกับ API หรือยังไม่เคยใช้งานบริการอะไรแนวๆนี้ก็อาจจะยังสับสนอยู่บ้างว่า สรุปแล้ว Webhook มันดีรึเปล่าต้องใช้แทน API มั้ย ? มาทำความเข้าใจครั้งสุดท้ายกัน แค่นี้เองแหละหลักการคร่าวๆว่าจะเลือกใช้อะไรตอนไหนดี

• API เอาไว้ใช้กรณีที่เราต้องการข้อมูลตอนที่ “เราต้องการ” 
• Webhook เอาไว้ในกรณีที่เราต้องการข้อมูลตอนที่ “มีเหตุการณ์”

อ้อยังมีอีกเรื่องที่ต้องระวังหรือวางแผนตอนจะใช้งาน Webhook ก็คือเรื่องความปลอดภัย เช่นเดียวกับ API ทั่วไปที่บางครั้งก็ต้องมีการยืนยันตัวตนคนที่จะใช้งานได้ ในด้าน API ที่ server ของเราก็อาจจะต้องจำกัดให้มีเฉพาะผู้ให้บริการ Webhook เท่านั้นถึงจะมาใช้งานได้ ก็ต้องไปศึกษาวิธีทำให้ปลอดภัยกันเพิ่มเติมดู เช่น อาจจะใช้ token หรือทำ Basic Auth ก็ว่ากันไป

อาจจะดูเหมือนว่าการใช้งาน Webhook จะมีอะไรให้คิดให้ทำอยู่หลายอย่าง ดังนั้นวิธีที่ดีที่สุดในการหัดใช้ Webhook ก็คือการลงมือลองทำจริงๆนั่นเอง ลองหาเครื่องมือง่ายๆไว้จำลองเป็น server ของเราก็ได้อย่างเช่น https://webhook.site/ หรือ https://ngrok.com/ ก็ทำให้เรามี public url ไว้ทดสอบกับ Webhook แล้ว ขอให้สนุกกับ Webhook ครับ

เครื่องมือทดสอบ Webhook | ngrok และ webhook.site

ขอบคุณข้อมูลจาก

https://codeburst.io/what-are-webhooks-b04ec2bf9ca2

https://sendgrid.com/blog/whats-webhook/